Często spotykamy się z pytaniami o sens zakładania łąk kwietnych wzdłuż dróg, jeśli samochody zabijają pożyteczne owady. Aby rzeczowo odpowiedzieć na to zagadnienie przestudiowaliśmy dostępne badania i opracowania naukowe.
Tworzenie przydrożnych korytarzy ekologicznych ma ogromne znaczenie dla bioróżnorodności i powinno być wdrażane zarówno w krajobrazie miejskim (wg badań – nawet wąskie pasy zieleni pomiędzy drogami) jak i rolniczym (Hopwood 2008, Hopwood i współ. 2010). Badania z Wlk. Brytanii wykazują, że tak zagospodarowane pasy zieleni są miejscem rozmnażania blisko połowy brytyjskich gatunków trzmieli. Żyje tu także ponad 40% gatunków motyli (Way, 1977). nie wspominając o wielu gatunkach pszczół samotnic, które w glebie wśród kwiatów tworzą ziemne gniazda (Hopwood 2008).
Nawet niewielkie założenia wielogatunkowych łąk kwietnych (w tym przydrożnych) znacząco wpływają na wzrost zarówno liczby osobników owadów zapylających jak i na różnorodność gatunkową zapylaczy – potwierdzają to nawet badania krótkoterminowe – w skali jednego roku) (Simao 2017).
Badania nad wpływem kwietnych założeń roślinnych wzdłuż dróg potwierdzają, że tego rodzaju założenia znacznie zwiększają bioróżnorodność gatunków owadów, w tym właśnie zapylających. w badaniach porównywano przydrożne pasy z roślinnością trawiastą z pasami stworzonymi z wielogatunkowych, rodzimych mieszanek kwietnych. Na trawiastych pasach (ze sporadycznymi kwiatami, często inwazyjnymi) obserwowano ponad połowę gatunków zapylających mniej względem założeń kwietnych. Ponadto badania wykazały, że prócz fizycznej obecności owadów na takich kwietnych pasach, wiele gatunków dzikich pszczół znajdowało tam miejsce na gniazdowanie – zwłaszcza gatunki gniazdujące w ziemi. Przeprowadzone badania nie wykazały istotnej zależności pomiędzy wzrostem ruchu drogowego a ew. zwiększeniem śmiertelności zapylaczy (Hopwood 2008).
Bardziej szczegółowe badania nad śmiertelnością motyli (najczęstszą grupą owadów ginących na drogach) wykazały, że owady te niechętnie przekraczały jezdnię (czyli nie narażały się na śmiertelne zderzenie z samochodami), jednak co ciekawe – drogi te, nawet szybkiego ruchu nie były barierą dla przemieszczania się populacji. Zaprezentowane wyniki badań wykazały, że śmiertelność motyli powodowana przez samochody była znacząco niższa niż śmiertelność powodowana przez drapieżniki czy pasożyty gąsienic co jest w przyrodzie naturalne (Munguira i Thomas 1992).
Badania zespołu Skórka (2013) również wykazały, że śmierć owadów na drogach choć jest nieunikniona, nie jest ona znacząca dla zdrowia ogólnej populacji owadów.
Munguira i Thomas (1992) wykazali również, że zmiana zagospodarowania zielonych pasów przydrożnych (z trawiastych na kwietne) może przyczynić się do zmniejszenia śmiertelności owadów na drogach. Badana grupa zapylaczy – motyle, znacznie rzadziej przekraczały drogę, gdy zielone pasy przydrożne były bogate w gatunki kwitnące – prawdopodobnie poprzez brak potrzeb poszukiwania pokarmu.
Badacze Ries i współ. (2001) wskazują, że wielogatunkowe, kwietne pasy przydrożne są znacznie lepszymi korytarzami ekologicznymi, niż ubogogatunkowe pasy typu trawiastego. Umożliwiają żerowanie owadów, odpoczynek a nawet miejsca gniazdowania a przede wszystkim bezpieczne przemieszczanie się w środowisku.
Podobne wyniki uzyskali również Bhattacharya i współ. (2003). Badacze wykazali, że trzmiele dużo rzadziej przekraczały drogę kiedy na obrzeżach dróg zamiast trawników znajdowały się wielogatunkowe, kwitnące pasy roślin rodzimych. Dopiero skurczenie zasobów kwiatowych bądź usunięcie źródeł pożywienia skłaniało trzmiele do poszukiwań nowych roślin pokarmowych. To skłaniało trzmiele do przekraczania dróg – a zatem do narażania się na zderzenie z samochodami.
Pozytywne wpływ kwietnych pasów zieleni wzdłuż dróg na dobrostan trzmieli wykazał również Hopwood (2010). Bogate w pokarm przydroża zniechęcały trzmiele do przekraczania drogi w celu poszukiwania pokarmu. Spośród 800 oznaczonych osobników trzmieli zaledwie kilkanaście zginęło przez kolizję z samochodami. Tak niska śmiertelność nie miała odbicia we wpływie na zdrowie lokalnej populacji trzmieli.
Simao, M. C. M., Matthijs, J., & Perfecto, I. Experimental small‐scale flower patches increase species density but not abundance of small urban bees. Journal of Applied Ecology.
Hopwood, J. L. (2008). The contribution of roadside grassland restorations to native bee conservation. Biological conservation, 141(10), 2632-2640.
Hopwood, J. (2010). Pollinators and roadsides: managing roadsides for bees and butterflies. The Xerces Society for Invertebrate Conservation. Available at xerces. org.
Munguira, M. L., & Thomas, J. A. (1992). Use of road verges by butterfly and burnet populations, and the effect of roads on adult dispersal and mortality. Journal of Applied Ecology, 316-329.
Munguira, M. L., & Thomas, J. A. (1992). Use of road verges by butterfly and burnet populations, and the effect of roads on adult dispersal and mortality. Journal of Applied Ecology, 316-329.
Ries, L., Debinski, D. M., & Wieland, M. L. (2001). Conservation value of roadside prairie restoration to butterfly communities. Conservation Biology, 15(2), 401-411.
Skórka, P., Lenda, M., Moroń, D., Kalarus, K., & Tryjanowski, P. (2013). Factors affecting road mortality and the suitability of road verges for butterflies. Biological Conservation, 159, 148-157.
Bhattacharya, M., Primack, R. B., & Gerwein, J. (2003). Are roads and railroads barriers to bumblebee movement in a temperate suburban conservation area?. Biological Conservation, 109(1), 37-45.
Way, J. M. (1977). Roadside verges and conservation in Britain: a review. Biological conservation, 12(1), 65-74.